Polskie karty telefoniczne Polskie karty telefoniczneW dotychczasowej historii polskich kart telefonicznych można wytyczyć następujące istotne rozdziały:
Telekomunikacja Polska S.A.Jako największy operator telefoniczny w Polsce (i na razie w zasadzie monopolista na rynku usług telekomunikacyjnych) najwięcej do powiedzenia w temacie kart telefonicznych ma Telekomunikacja Polska S.A.
Historia kart telefonicznych w Polsce rozpoczęła się w roku 1990, kiedy w kilku miastach polskich testowano publicznie pierwsze aparaty na karty telefoniczne. Testowano karty następujących producentów (w nawiasie podano miasto, w którym dany rodzaj kart był testowany oraz rok, w którym przeprowadzono testy):
Jako publiczny test należałoby również zakwalifikować instalację aparatów firmy URMET w Częstochowie podczas wizyty Papieża w sierpniu 1991 roku (pierwsze karty URMETU to w zasadzie też karty próbne).
| Lista kart próbnych TP S.A. |
Ostatecznie Telekomunikacja Polska S.A. (wtedy jeszcze w ramach firmy PPTT - Poczta Polska Telefon Telegraf) wybrała firmę URMET. Karty magnetyczne tej firmy są w użyciu w Polsce od 1991 roku. Do tej pory wydano ponad 800 różnych wzorów tych kart, ostatnio ukazuje się około 150 wzorów kart rocznie.
| Lista kart magnetycznych TP S.A. |
| Lista kart magnetycznych TP S.A. w rozbiciu na kolejne lata |
Już w momencie, kiedy podejmowano decyzję o wyborze do zastosowania w Polsce kart typu URMET, było wiadomo, że przyszłość kart telefonicznych należy do kart chipowych. Telekomunikacja o ich wprowadzeniu zaczęła poważnie myśleć dopiero w roku 1996, kiedy w kilku miastach Polski przeprowadzono kilkumiesięczne publiczne testy kart chipowych oraz aparatów telefonicznych na te karty. Testowano karty następujących producentów (w nawiasie podano miasto, w którym dany rodzaj kart był testowany):
W 1997 pojawiły się dwie kolejne karty próbne: pierwsza polska karta elektroniczna wyprodukowana w OTO Lublin (aktualny producent chipowych kart telefonicznych dla TP S.A.) oraz karta „kardiologiczna” stosowana w trakcie Pielgrzymki Ojca Świętego w specjalnych aparatach telefonicznych umożliwiających zdalną analizę stanu pracy serca „dzwoniącego”.
I w końcu na wiosnę 1998 roku były w Warszawie stosowane dwie karty próbne firmy Ascom Monétel.
| Lista chipowych kart próbnych TP S.A. |
Pierwsza ogólnodostępna elektroniczna karta telefoniczna TP S.A. pojawiła się w sprzedaży pod koniec roku 1998. Na razie karty elektroniczne stanowią raczej ciekawostkę kupowaną głównie przez kolekcjonerów. Zwykli klienci sięgają po nie rzadko - przyczyną jet tu zdecydowanie większa dostępność aparatów na karty magnetyczne.
Ostatnio TP S.A. zaczęła testować aparaty akceptujące jedynie karty elektroniczne lub monety, co może świadczyć o tym, że proporcje między kartami chipowymi i magnetycznymi znajdującymi się w obiegu niedługo mogą ulec zmianie, jak również o tym, że dni kart magnetycznych w Polsce są policzone.
Jak na razie w kartach elektronicznych TP S.A. jest stosowany jeden charakterystyczny rodzaj chipa firmy Sempac. Od karty nr 5 na każdej karcie nadrukowany jest 10-cio cyfrowy numer - z wstępnych obserwacji wynika, że karty najprawdopodobniej są numerowane kolejno „jak leci”. Na numery na kartach warto zwracać uwagę, nie wykluczone, że w przyszłości różne numery (różne początki numerów) będą traktowane jako różne odmiany.
Pełne karty są pakowane w folię, która z jednej strony jest biała, nieprzezroczysta. Po kilku pierwszych kartach niestety ujednolicono grafikę na awersie karty („zielona 50” lub „czerwona 100”), co wygląd karty niepotrzebnie zubaża, a w połączeniu z nieprzezroczystym opakowaniem utrudnia identyfikację pełnej karty wg obrazka na karcie. Sposób pakowania kart oraz jednolita grafika od przezroczystej strony opakowania, mogą spowodować istotny spadek zainteresowania kolekcjonowaniem pełnych kart.
Na opakowaniu najnowszej karty pojawił się nadruk z ilością jednostek, co teoretycznie daje możliwość zaprezentowania obrazka na karcie od strony przezroczystej opakowania. Miejmy nadzieję, że TP S.A. z tej możliwości skorzysta.
| Lista kart chipowych TP S.A. |
Karty pre-paid to kolejny rodzaj kart telefonicznych, wprowadzony w połowie roku 1999. Karta tego typu nie zawiera chipa, paska magnetycznego ani też żadnego innego nośnika informacji. Ilość pieniędzy dostępna na karcie, jest pamiętana i pomniejszana o koszt kolejnych rozmów przez komputer w centrali TP S.A. Z TELEKARTY korzysta się dzwoniąc pod wskazany darmowy numer, gdzie należy podać numer karty (który jest na niej wydrukowany) oraz numer, pod który chcemy zadzwonić. TP S.A. łączy nas z wybranym numerem naliczając opłaty za połączenie wg takich stawek, jak gdyby rozmowa była realizowana z Polski (Uwaga! TELEKARTA nie nadaje się do rozmów lokalnych, każda rozmowa z jej użyciem jest traktowana co najmniej jako międzymiastowa!).
TELEKARTY są produkowane w OTO Lublin. Są one grubości karty chipowej i są pakowane podobnie jak karty chipowe produkowane przez OTO, z tym że opakowanie TELEKARTY posiada na białej stronie opakowania czarny pasek, który uniemożliwia podejrzeć numer i kod karty przed jej rozpakowaniem.
Każda TELEKARTA posiada zdefiniowany okres przydatności. Pierwsze TELEKARTY są ważne przez 6 miesięcy od daty aktywacji, nie dłużej niż do końca roku 2000. Dla nas, kolekcjonerów, oznacza to, że mogą istnieć TELEKARTY różniące się jedynie datą ważności lub okresem przydatności (no i trzeba uważać, żeby taką kartę odpowiednio wcześniej wydzwonić :-).
Jak na razie ukazały się trzy TELEKARTY w cenie 25 i 50 złotych. Do każdej TELEKARTY można dostać w telekomunikacji folder z instrukcją.
| Lista TELEKART |
Firma Centertel to pierwszy polski operator telefonii komórkowej. Firma ta nie byłaby interesująca z punktu widzenia kolekcjonera kart telefonicznych, gdyż jej w aparatach komórkowych nie stosuje się kart chipowych, gdyby nie fakt, że zaczęła ona instalować również publiczne komórkowe automaty telefoniczne na chipowe karty telefoniczne (pierwsze pojawiły się w 1995 roku). Automaty te można spotkać w różnych miejscach gdzie z reguły nie ma sieci TP S.A. (np. na niektórych stacjach benzynowych, w przydrożnych barach i motelach, w niektórych pociągach dalekobieżnych, autobusach, promach).
Niestety, po pierwszych kilku kartach, które ukazały się w niskich nakładach firma wydała kartę w niebotycznym nakładzie miliona egzemplarzy, która do dziś znajduje się w obiegu. To, w połączeniu z niewielką ilością automatów oraz faktem, że dni telefonii komórkowej w przestarzałym standardzie NMT 450, którego używa Centertel, są policzone, powoduje, że rozdział kart telefonicznych firmy Centertel można powoli uznać za zamknięty (nie licząc kart wydawanych z okazji pielgrzymek Papieża).
| Lista kart Centertela |
W 1998 roku automaty na chipowe karty telefoniczne zaczął instalować największy konkurent TP S.A. 
w Polsce w zakresie telefonii stacjonarnej - firma Netia. Automaty te są (lub będą) dostępne jedynie w tych rejonach kraju, gdzie na działanie pozwala Netii koncesja (patrz mapka). Jak na razie ukazały się dwie karty telefoniczne tej firmy i wszystko wskazuje na to, że wkrótce pojawią się kolejne.
| Lista kart Netii |
Telekomunikacja Dębicka S.A.W specyficzny sposób do kart telefonicznych podeszła firma Telekomunikacja Dębicka S.A. Pomimo że standardowe automaty telefoniczne tego lokalnego operatora działają na monety, kilka sztuk automatów na karty typu URMET zainstalowano w... więzieniu!. Karty do tych automatów różnią się szatą graficzną od kart TP S.A. i nie można ich używać do telefonowania z aparatów TP S.A. Do tej pory ukazało się kilka kart w nakładach rzędu tysiąca egzemplarzy (w zasadzie chodzi o kilka odmian tej samej karty).
| Lista kart Telekomunikacji Dębickiej |
Nowe horyzonty przed kolekcjonerami kart telefonicznych otworzyło pojawienie się w Polsce telefonii GSM. Pierwsi operatorzy tego rodzaju telefonii, Era GSM i Plus GSM, rozpoczęli swoją działalność w Polsce w 1996 roku, w roku 1998 dołączyła do nich Idea.
Telefonia GSM to dwa rodzaje kart - karty SIM z chipem, które służą do aktywacji telefonu komórkowego oraz karty pre-paid („zdrapki”) służące do „doładowywania” komórek w systemie bezabonamentowym. Z chipem na karcie SIM są związane wszelkie opłaty typu abonament a telefon bez chipa po prostu nie działa, więc takich kart (chipów) się ot tak nie rozdaje ani nie wyrzuca. Dodatkowo ostatnio prawie wszystkie aparaty wymagają użycia samego chipa, który trzeba wyłamać z ramki, więc całych kart, z nie wyłamanym chipem praktycznie się już nie widuje. To wszystko sprawia, iż kolekcjonowanie kart SIM z chipem jest coraz trudniejsze i większość kolekcjonerów zbiera karty SIM bez chipa popularnie zwane ramkami.
| Lista kart GSM |
